Pizza stanowi jedno z najpopularniejszych dań na świecie i chyba nie ma człowieka na ziemi, który nie słyszałby o tej wyjątkowej potrawie. Uwielbiana przez miliony osób na całym świecie i dostępna w tysiącach wariantów kojarzona jest przede wszystkim z przysmakami włoskimi. Skąd naprawdę pochodzi ta potrawa i w jaki sposób stała się symbolem kuchni włoskiej? Wyjaśniamy!
Co oznacza słowo pizza?
Zanim przejdziemy do konkretnej historii, poznajmy dokładną definicję słowa „pizza”. Skąd się wzięło i co oznacza nazwa tej popularnej potrawy? Najczęściej powtarzana teoria mówi, że słowo wywodzi się z greckiego pitta, oznaczającego placek lub ciasto. Według innych źródeł etymologicznych „pizza” może pochodzić z języka Longobardów od wyrazu bizzo lub pizzo, które oznaczają „kęs” lub „gryz”. Łacińskie teksty pochodzące z Włoch z 977 roku wspominają o „picie,” co wprowadziło to słowo do włosko-angielskiego słownika z 1598 roku jako określenie „mały wafelek lub ciastko" (The Oxford Companion to Italian Food, Gillian Riley, 2007).
W jakim kraju wynaleziono pizzę?
Wydaje Ci się, że znasz odpowiedź na to pytanie? Wbrew ogólnemu przekonaniu, pizza po raz pierwszy wcale nie pojawiła się we Włoszech. Pierwsze wzmianki o wypiekach przypominających pizzę pojawiły się już w starożytnej Grecji, gdzie mieszkańcy zajadali się potrawą o nazwie plakuntos, czyli plackami, posmarowanymi oliwą, pokrytymi czosnkiem i posypanymi świeżymi ziołami. Ten przysmak bardzo szybko przyswoili sobie Rzymianie po zdobyciu Grecji. Pierwsza pizza w cesarstwie rzymskim nazywała się focaccia i był to płaski chleb wypiekany z oliwą i przyprawami, który można było spożywać na zimno lub ciepło, często w połączeniu z różnorodnymi dodatkami. To właśnie rzymska focaccia stała się inspiracją dla współczesnej formy pizzy, która powstała w Neapolu, gdzie zdobyła światową popularność.
W jakim regionie Włoch powstała pizza i kto ją wymyślił?
Miejscem, w którym według źródeł historycznych narodziła się pizza w formie, jaką znamy do dzisiaj, był Neapol. W XVIII wieku w gęsto zaludnionym mieście portowym życie koncentrowało się wokół handlu i przemysłu. W tamtym okresie popularnym posiłkiem były płaskie chleby, które lokalni sprzedawcy oferowali na ulicach, znane jako picea. Było to niedrogie i proste danie, popularne wśród zapracowanych robotników i biedniejszych mieszkańców Neapolu. Taka pizza była szybka do zrobienia i mogła być spożywana „w biegu”, bez konieczności używania sztućców, co czyniło ją idealnym jedzeniem dla ludzi, którzy nie mieli czasu na pełny posiłek.
Rewolucja w zakresie produkcji pizzy nastąpiła w okresie, kiedy do Włoch sprowadzono pomidory. Początkowo składnik wykorzystywany był głównie jako dekoracja, ponieważ pomidory uważane były za niejadalne. To właśnie Neapolitańczycy jako pierwsi odważyli się dodać do swojej pizzy sos pomidorowy, co całkowicie odmieniło potrawę i rozpoczęło jej światową karierę.
Która pizzeria jest najstarsza?
Za najstarszą pizzerię na świecie uważany jest lokal o nazwie Antica Pizzeria Port’ Alba, otwarty w Neapolu w 1780 roku i działający do dzisiaj. A kto wynalazł pizzę, jaką znamy dzisiaj? Za prekursora popularnej włoskiej potrawy uważa się Raffaele Esposito, właściciela pierwszych pizzerii. Swoimi przysmakami zyskał tak wielką popularność, że wieści o jego kulinarnym kunszcie dotarły do samej królowej Włoch Małgorzaty Sabaudzkiej, która w 1889 roku postanowiła odwiedzić Neapol, aby skosztować pizzy.
Specjalnie na tę okazję Esposito przygotował trzy wersje pizzy. Jedna okazała się prawdziwym hitem. Mistrz kuchni zdecydował się na rozłożenie na cieście składników odpowiadających barwom narodowym Włoch. Były to:
- Pomidory,
- Ser mozzarella,
- Bazylia.
Wiesz już, jaka pizza wtedy powstała? Tak, mowa o jednym z najpopularniejszych rodzajów, jaką jest Margherita dostępna praktycznie w każdej współczesnej pizzerii.
Gdzie była pierwsza pizza w Polsce? Historia potrawy w naszym kraju
Zanim pizza znalazła swoje miejsce jako jedno z najpopularniejszych dań w restauracjach w Polsce, zagościła na dworze przedostatniego władcy dynastii Jagiellonów – Zygmunta Starego. Historia dotycząca tego, jak pizza pojawiła się na stołach w rezydencjach władcy, jest niejasna. Niektóre źródła podają, że król po raz pierwszy spróbował pizzy na własnym przyjęciu weselnym. Według innych doniesień potrawę zaproponowała mu żona – Bona Sforza. Niezależnie od tego, która wersja jest prawdziwa, Zygmunt Stary polubił pizzę tak bardzo, że nakazał służbie regularnie podawać potrawę do stołu. Niektóre źródła twierdzą nawet, że kucharze dworscy musieli wypiekać pizzę codziennie.
Pizza we współczesnym świecie
W dzisiejszych czasach w krajach rozwiniętych trudno znaleźć człowieka, który nigdy nie skosztował pizzy. Mnogość form i rodzajów tej popularnej potrawy sprawia, że w zależności od kraju, a także indywidualnych umiejętności kulinarnych mistrzów kuchni w pizzeriach, można spożywać różnego rodzaju pizze, dostosowując wybrane smaki do indywidualnych upodobań. Obecnie wyróżnia się tyle odmian pizzy, że każdy znajdzie coś dla siebie. Co więcej, wiele restauracji umożliwia wykonywanie pizzy na życzenie lub przynajmniej dobranie indywidualnych dodatków.
Nic nie wskazuje na to, aby popularność potrawy miała zmniejszyć się w nadchodzących latach. Wciąż powstają nowe pizzerie, zarówno prywatne, jak i sieciowe, które zdobywają klientów, oferując tradycyjne, a czasem nowoczesne warianty dania.
Historia pizzy - podsumowanie
Pizza to niewątpliwie jedna z najpopularniejszych potraw świata. Można ją spotkać praktycznie w każdym kraju, a jej rodzajów jest tak dużo, że nawet najwięksi miłośnicy tego przysmaku, wciąż mają szansę spróbować czegoś nowego. Historia pizzy nie jest jednak tak oczywista, jak mogłoby się wydawać. Pierwsze wersje tej potrawy nie zawierały pomidorów, a jej prostą formą zajadali się nawet polscy władcy. Przemiana skromnego placka w światowy przysmak to fascynująca kulinarna podróż przez wieki włoskiej tradycji.
